Łysa nad Dunajcem
49°24′00″N 20°20′30″E/49,400000 20,341667
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Populacja (2004) • liczba ludności |
|
| Tablice rejestracyjne |
KK |
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 49°24′00″N 20°20′30″E/49,400000 20,341667
| |
Łysa nad Dunajcem (słow. Lysá nad Dunajcom, niem. Kahlenberg, pol. hist. Golembark, słow. hist. Kalemberk, węg. Tarhegy) – dawna wieś na Słowacji, od 1992 r. dzielnica Starej Wsi Spiskiej[1] w powiecie Kieżmark. Jest to niewielka przygraniczna miejscowość położona na prawym brzegu Dunajca przy dawnych przejściach granicznych: Lysá nad Dunajcom-Niedzica[2] i Lysá nad Dunajcom-Sromowce Wyżne.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość położona jest na stokach Malinowej Góry i w dolinie Dunajca[3]. Znajduje się w mikroregionie geograficznym, który według Jerzego Kondrackiego należy do Pogórza Spiskiego[4]. Słowaccy geografowie używają nazwy Magura Spiska. Pod względem etnograficznym region ten należy do Zamagurza na Spiszu[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość została założona w XIV wieku. Zachowały się dokumenty, z których wynika, że w 1382 r. dla Jana z Czerwonego Klasztoru wydzielono tutaj teren na założenie osady. W 1419 r. osada ta znana jest już pod nazwą Nowa Lechnica (nawiązanie do nazwy pobliskiej Lechnicy). Później w dokumentach pojawia się nazwa Kohlenberg, czyli Łysa Góra. Gdy w 1787 r. Austriacy dokonali kasacji zakonu kamedułów w Czerwonym Klasztorze, do Łysej Góry sprowadzili osadników luterańskich z Wittenbergii. Jeszcze w drugiej połowie XIX w. stanowili oni większość mieszkańców tej miejscowości. Oprócz nich żyli tutaj Polacy. W Polsce miejscowość znana była pod nazwą Golembark. Potomkowie niemieckich osadników w 1945 r. wraz z wycofującą się armią niemiecką opuścili Łysą Górę[6].
W 1956 r. otworzono tutaj przejście graniczne, od 1962 r. w obie strony. Początkowo było to przejście czynne tylko w ciągu dnia i tylko dla Polaków i Słowaków. W 2000 r. zmieniono jego status na międzynarodowy[6]. Różnice cen w Polsce i Słowacji (na Słowacji były niższe) spowodowały, że przy przejściu po słowackiej stronie powstało wiele sklepików i kantorów wymiany walut. Od polskiej strony codziennie przybywali tutaj turyści i okoliczni mieszkańcy by dokonać tańszych zakupów (szczególnie napojów alkoholowych). Niektórzy przechodzili przejście wielokrotnie w ciągu dnia (tzw. mrówki).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Historia Starej Wsi Spiskiej [online] [dostęp 2019-07-07] (słow.).
- ↑ Podhale.Spisz. Orawa1:50 000. Mapa turystyczna, Kraków, Sygnatura, 2004, ISBN 978-83-7499-004-2.
- ↑ Pieniny polskie i słowackie. Mapa turystyczna 1:25 000. Piwniczna: Agencja Wydawnicza „WiT” s.c, 2008. ISBN 83-907671-3-9.
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ Witold Henryk Paryski, Zofia Radwańska-Paryska, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-71-04-009-1.
- ↑ a b Józef Nyka, Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX, miejsce=Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, ISBN 83-915859-4-8.